in memoriam
door Janny

voor de uitvaartdienst 18 februari 2006

Onze mam en oma werd 3 maanden geleden in het ziekenhuis opgenomen, vreselijk benauwd en zwak. Ze had vocht achter haar longen. De volgende dag werden wij tot onze grote schrik gebeld: we moesten meteen komen, mam raakte in coma en leek ons zomaar te ontglippen. Voor wij allemaal gearriveerd waren, was ze al weer bijgekomen, maar de situatie was heel ernstig. Mam had kanker, met uitzaaiingen onder andere naar de longen. Haar werd aangeraden zich te laten bedienen als ze daar behoefte aan had. De volgende dag waren we er weer met zijn allen en lag mam stralend in haar bed toen zij het heilig oliesel ontving en wij om de beurt bij haar kwamen om haar te vertellen hoeveel ze voor ons betekende: een ontroerende gebeurtenis waar mam heel dankbaar voor was.

Hoewel mam erg geschrokken was van de diagnose had ze er eigenlijk meteen vrede mee: ”Nou ja, ik ben bepaald niet in de wieg gestorven en pa heeft wel lang genoeg gewacht.” Wij dachten haar te moeten beschermen tegen te veel visite - helemaal verkeerd gedacht! Jan en allemaal moest opgetrommeld worden, mam wilde afscheid nemen van iedereen die ze liefhad en dat waren er veel! Het was voor ons onwezenlijk, mam ging dood en genoot, als een jarige job was ze het stralend middelpunt. Tussen al het bezoek door las en herlas ze graag alle mooie kaarten en brieven en lag ze herinneringen op te halen. Alleen maar mooie herinneringen, zei ze steeds. Alle moeilijke dingen die er ook waren geweest en waar ik gister tijdens de avondwake over vertelde, waren naar de achtergrond geschoven. Niet vergeten, maar geaccepteerd als dingen die bij het leven horen. En als ze erover sprak, was ze tevreden over hoe ze er mee omgegaan was en hoe ze haar gevormd hadden. En als wij bij haar waren, vertelde ze graag waar ze aan had liggen denken. Zo trok haar leven aan haar voorbij…..

Haar eerste jaren in de molen in Oudorp, waar ze veel te vroeg en veel te klein geboren was (toen er nog geen couveuses waren), maar een vechter bleek en hartstikke sterk. Haar schooljaren, haar mooie rapporten, het gekke liedje dat ze wilde zingen voor pastoor, maar dat niet netjes genoeg was…. Dat ze van school moest toen ze 10 was om voor het huishouden te zorgen en opa te helpen met melken. En dat opa er zo van genoot dat zij altijd zong en als ze even stil was, riep: “Grietje, ik hoor je niet!” Haar jaren als dienstmeid, vanaf haar 14de, waarin zij 7 dagen per week moest werken en een halve dag vrij kreeg om uren naar huis te fietsen, naar de kerk te gaan, wat eten bij opa en oma en weer terug te fietsen…. De tijd van te dansen gaan met haar zussen Han en Marie. Hoe ze pa ontmoette, die aanvankelijk geïnteresseerd was in tante Marie, die zijn pakken te armoedig vond. Mam ging al een hele poos met hem voor ze er achter kwam dat hij echt haar wilde, zij dacht dat hij zo hoopte Marie te krijgen! Hoe pa haar zei dat hij een lieve moeder voor zijn kinderen zocht, wat zij heel mooi van hem vond (wij weten allemaal dat het hem gelukt is, een lievere moeder konden wij ons niet wensen).

Ze vertelde over de oude troep waarin terecht kwam, wat toen erg was, maar waar ze nu om kon lachen. Dat ze het ook volhield dankzij tante Truus, tante Jo en tante Luus, 3 schatten van schoonzussen die haar tot veel steun zijn geweest. Hoe ze die tijd met 10 kleine kinderen altijd heeft gekoesterd. Anekdotes over die kleintjes: Thaam die zei een vlieg op zijn in de naam van de vader te hebben, Gretha die tijdens het eten op haar stoel stond en “Bah, vieze kip!” riep, Lusan die elke dag op pa zijn rug sliep als hij na het eten voorover op tafel zijn dutje deed, Mariëtte die hen eerst zoveel zorgen gaf, maar zoveel geluk in hun leven bracht. De ondeugende streken, de kleine armpjes om haar nek, kinderlijfjes in teiltjes, puur geluk waar mam geen genoeg van kreeg en uren over kon vertellen.

Haar vakanties met ome Jaap en tante Truus, de reizen naar Amerika, de tijd dat ze in Scharwoude woonden na de brand, waar de buurt tegen hun komst opzag (een katholiek gezin met 7 kinderen!), maar waar ze het prima konden vinden met de buren die het allemaal jammer vonden toen ze weer terug naar Grosthuizen gingen.

Pa heeft vroeger vaak gezegd dat hij zeker wist dat mam later gezegend zou worden voor alle moeilijke tijden waar ze zich zo goed doorheen sloeg en voor mam was dat helemaal uitgekomen: wat was ze immers gelukkig met haar kinderen, schoonkinderen en kleinkinderen die haar allemaal even lief waren en die het zo goed met elkaar konden vinden. En wat had ze nog mooie jaren gehad in haar huisje in Hoorn, wat had ze genoten van het bridgen, van het contact met zussen en schoonzussen, van het autorijden tot ze over de 80 was, haar vakanties, wat had ze toch een mooi leven!
Natuurlijk heeft de dood van Lusan, nu 15 maanden geleden, haar ontzettend aangegrepen. Hierna is ze niet meer de oude geweest. Maar zelfs daarin zag ze positieve kanten: als ze dat niet had meegemaakt, had ze immers ook niet gezien hoe wij met elkaar voor Lusan zorgden en hoe Gretha en Ed de kinderen van Lusan met liefde in hun gezin hebben opgenomen. En dit vervulde haar met een enorm gevoel van dankbaarheid.

Toen mam uit het ziekenhuis ontslagen werd kon niemand een prognose geven van wat haar te wachten stond. Ze kon niet terug naar haar eigen huisje, maar wat voor plekje zou ze nu nodig hebben? Toen Co en Karin aanboden dat ze bij hun mocht komen tot we meer duidelijkheid hadden zodat we de tijd hadden om het even aan te zien, aarzelde mam geen moment: ze had het er immers een jaar eerder verschrikkelijk goed gehad! Dick zijn kamer werd weer ontruimd en mam heeft weer heel dankbaar genoten van de goede zorgen en de gezelligheid. Ze was er graag gebleven, maar voor de langere termijn moest er een andere oplossing komen en dat ze plotseling in de Rozenstate een appartement kon krijgen was prachtig. Een ziekenhuisopname leek even roet in het eten te gooien, maar na 12 dagen mocht ze weer naar huis. Het appartement werd omgetoverd tot een prachtig huisje, al haar eigen spullen konden mee en het was meteen weer helemaal haar plekje! De enige reden dat ze zich niet onmiddellijk helemaal thuis voelde was dat ze het eigenlijk te mooi vond om waar te zijn. Dat ze daar zulke uitstekende verzorging zou krijgen had ze niet durven dromen.
Wat hadden we haar graag gegund dat ze hier nog een tijdje van het leven zou kunnen genieten. Wat waren tante Truus en zij blij dat ze weer zo dicht bij elkaar kwamen te wonen.

Helaas, na een week moest ze afgelopen zondag naar het ziekenhuis. Het leek aanvankelijk niet zo ernstig: maandag zou het vocht uit haar buik en longen weggehaald worden en dan zou ze wel weer opknappen. ’s Nachts ging ze echter erg achteruit. Maandag werd haar verteld dat het de dokter tegenviel hoe snel het vocht terug was en hoe weinig profijt mam had gehad van de vorige ingreep. Bovendien was haar conditie sindsdien zo verslechterd dat een nieuwe ingreep haar leven misschien slecht enkele weken zou verlengen… Mam moest een keuze maken: weer die nare drain erin voor een beetje uitstel of niets doen behalve zuurstof en pijnbestrijding. Mam vond die keuze te moeilijk om meteen te maken: ze moest niet aan een ingreep denken, maar ze kon ons toch niet zomaar in de steek laten? We zouden nog uit eten! Ze mocht er een dagje over nadenken. Dit bleek niet meer nodig. Dinsdag was duidelijk dat niets meer zou baten, mam was half comateus, haar toestand verslechterde met het uur. Woensdagochtend is zij in haar slaap overleden. We zijn dankbaar dat wij allemaal de kans hebben gekregen om afscheid te nemen en dat zij vredig mocht inslapen.